Evaluatiemodule voor Urbane Ecosysteemdiensten

maandag 27 januari 2020
timer 5 min
Evaluatiemodule voor Urbane Ecosysteemdiensten

Een wenselijke hoeveelheid groen op een gebouw in de Van Ostadestraat, Amsterdam.

Bijna alle stedelijke klimatologische problemen zijn te herleiden naar het ontbreken van ecosysteemdiensten. Een nieuwe module van TU Delft verschaft inzicht in de verbeteringen die deze diensten ons bieden en hoe we die kunnen toepassen.

Stedelijke ecosysteemdiensten

Momenteel woont meer dan 54 procent van de wereldbevolking in steden. Vanwege de aanhoudende verstedelijking neemt dit percentage naar verwachting toe tot ongeveer 74 procent in 2040. Deze groei levert veel sociale, financiële, ruimtelijke en milieuproblemen op. Door klimaatverandering zijn er langere perioden van warmte en droogte, toenemende overstromingen en een sterke toename van luchtvervuiling in steden. Deze verschijnselen zijn ook de oorzaak van veel sociale problemen: toegenomen absentie door ziekte, verminderde werkefficiëntie of vroegtijdige sterfte.

Ecosysteemdiensten – alle functies van de natuur die voor het menselijk welzijn gebruikt worden – vormen een substantieel en vaak beslissend onderdeel van de oplossing. Hoewel ze niet alle problemen direct of volledig oplossen, hebben grootschalige internationale onderzoeken aangetoond dat het gebruik van deze diensten niet alleen oplossingen biedt voor de klimaatbestendige stad, maar dat hun waarde ook financieel vertaald kan worden. Het gebruiken van ecosysteemdiensten brengt grote winsten met zich mee in vermeden schaduwkosten, in de orde van grote van miljoenen euro’s per jaar per stad.

Uit ons onderzoek is echter ook gebleken dat de huidige toestand, hoeveelheid en soortenspreiding van ecosystemen niet toereikend is om hun diensten te kunnen benutten. De sporadische en incoherente aanplant van groen dient daarom te worden omgezet in een vraaggestuurd, permanent en continu groen; vraaggestuurd om stedelijke problemen gericht op te kunnen lossen, permanent om de continuïteit van de geleverde diensten te kunnen waarborgen en continu om de levensvatbaarheid van de ecosystemen te vergroten.

Stappenplan voor de Evaluatiemodule Urbane Ecosystemen

Een calculatiemodule

Om met de natuur als bouwmateriaal te kunnen ontwerpen en bouwen, zijn berekening- en ontwerpinstrumenten nodig voor zowel het ontwerp- als voor het toetsingsproces. Als een eerste stap heeft ons team aan de TU Delft CiTG een Evaluatiemodule voor Urbane Ecosysteemdiensten ontwikkeld (EUE) om stedenbouwkundigen en architecten in staat te stellen de klimaateffecten van hun ontwerpen beter in te kunnen schatten. Ook is het model bedoeld voor de overheid om de klimaateffecten van een bouwproject en gerelateerde ecosysteemdiensten te kunnen evalueren.

De module is een gekwantificeerd antwoord op de groeiende behoefte aan berekeningsmethoden voor klimaatadaptieve en vegetatieve stedelijke maatregelen. De modellen en de ontwerpstrategie kunnen worden gebruikt voor zowel nieuwe ontwikkelingen als het opnieuw ontwerpen van bestaande gebieden op verschillende schalen: wijk, buurt, straat of gebouw.

De evaluatiemodule volgt een vraaggestuurde strategie waarin eerst het probleem wordt geïdentificeerd en een doel voor mitigatie wordt geformuleerd. Daarna worden de nodige ecosystemen vastgesteld in hoeveelheid, morfologie, soort en type. Ook worden alle andere effecten (diensten) van het voorgestelde ecosysteem berekend. Het model brengt de financiële consequenties in kaart, in de vorm van directe en indirecte (schaduw)kosten.

De keuze van soort en type groen is volgens deze strategie niet meer alleen afhankelijk van esthetische factoren of restruimtes. De strategie is juist omgekeerd: er is een hoeveelheid groen van een bepaalde soort en type nodig voor het oplossen van een probleem, dus dient er ruimte voor gereserveerd te worden in het ontwerp. Net zoals isolatiemateriaal en gevelbekleding berekend en ontworpen wordt voor een bepaald energiedoel, wordt een ecosysteem berekend en ontworpen voor een bepaald klimaatdoel.

Locatie van vijf woningen. Links zijn de woningen en de omgeving afgewerkt met steenachtige materialen. Rechts zijn de woningen en de
omgeving voorzien van ecosystemen. Beeld: Stache Architect

Effectscan

In bovenstaande afbeelding is een voorbeeld gepresenteerd van een locatie, conventioneel afgewerkt met steenachtige materialen, en ernaast dezelfde locatie afgewerkt met klimaatadaptieve materialen. Er is een calculatie gemaakt en vergeleken voor hittestress veroorzaakt door de twee ontwikkelingen. Daarna zijn effectscans voor de urbane ecosysteemdiensten gemaakt en vergeleken, inclusief een schatting van kosten, baten en verliezen.

Een effectscan van ‘bijvangst’ ecosysteemdiensten voor het stenen complex laat een algemene verslechtering van de totale klimatologische situatie rond de nieuwe bebouwing zien, met relatief hoge kostenconsequenties. De ‘bijvangst’ effectscan voor het begroeide complex laat daarentegen een algemene verbetering van de totale klimatologische situatie rond de nieuwe bebouwing zien, met relatief hoge financiële winsten.

De evaluatiemodule biedt informatie over de klimaateffecten van stedelijke bebouwing en de te bereiken verbeteringen met behulp van ecosysteemdiensten. Door een Effectscan Urbane Ecosysteemdiensten te laten uitvoeren kan in een vroeg stadium inzicht verkregen worden in het effect van een nieuwe ontwikkeling of stedelijke herinrichting. Het ontwerp kan dan aangepast worden voor verbetering van de klimaateffecten en voor een bijdrage aan een klimaatbestendige stad.

Draag bij aan de evaluatiemodule

De evaluatiemodule wordt in de komende maanden getoetst in de praktijk. Wenst u ook een effectscan te laten uitvoeren van ecosysteemdiensten voor uw bouwproject, dan worden de resultaten (anoniem) in het onderzoek meegenomen. Omdat uw project dan bijdraagt aan het onderzoek, worden in deze proefperiode alleen kosten in rekening gebracht voor de invoering van gegevens, maar niet voor de calculaties.

Voor meer informatie, neem contact op met ons door een mail te sturen naar Eva Stache via E.Stache@tudelft.nl.

Inspiratiemagazine Natuurinclusief Bouwen

Dit artikel verscheen in het Inspiratiemagazine Natuurinclusief Bouwen, een uitgave boordevol best practices, tools en tips over natuurinclusief en biodivers bouwen. Download deze editie gratis.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

Bouw natuurinclusief distributiecentrum op Schiphol Trade Park van start

23 mrt om 08:06 uur

Op Schiphol Trade Park is onlangs gestart met de bouw van het nieuwe distributiecentrum van Rapid Logistics.…

Lees verder
descriptionArtikel

Natuur voor Elkaar: nog lang niet klaar om te stoppen

13 feb om 10:41 uurtimer3 min
Mens en natuur verbinden. Dat is, heel kort gezegd, de missie van het programma Natuur voor Elkaar van de…
Lees verder
Dick Oosthoek Groenkeur
descriptionArtikel

Vergroenen moet je goed doen!

7 feb om 09:31 uurtimer3 min
Steeds meer Nederlandse gemeenten hebben vergaande ambities op het gebied van vergroenen en natuurinclusief bouwen…
Lees verder
descriptionArtikel

Van een groene ambitie naar hoogwaardige natuur in en om de stad

2 feb om 09:36 uurtimer3 min
De EU en de Nederlandse overheid streven naar voldoende groen in en om steden. Op verzoek van de ministeries van…
Lees verder
descriptionArtikel

De meerwaarde van natuurinclusief bouwen

23 jan om 13:12 uurtimer3 min
Ja, natuurinclusief bouwen is beter voor de biodiversiteit. Lang niet iedereen weet echter precies wat dat is. Of…
Lees verder
Common-Woods-Amersfoort
filter_listLongread

Groen is goed, maar wie gaat dat betalen?

18 jan om 14:03 uur
De opvatting dat een groene leefomgeving goed is voor ons welzijn wordt steeds breder gedragen. Maar de vraag wat…
Lees verder
descriptionArtikel

Biobased bouwen begint met samenwerking

10 jan om 11:48 uurtimer3 min
Wat zijn de mogelijkheden voor biobased bouwen in een economie die in de toekomst steeds minder lineair en steeds…
Lees verder
descriptionArtikel

Water en bodem gaan een grotere rol spelen bij het maken van ruimtelijke keuzes

5 dec 2022 timer3 min
Het is van groot belang voor iedereen in ons land. Voldoende en schoon water en een gezonde bodem. Daarom wil het…
Lees verder