Ontdek gezonde leefomgeving met nieuwe maatstaf

Het is de Blue Zone Festival Foundation die donderdag de nieuwe maatstaf introduceert tijdens het tweede Blue Zone Festival (Amersfoort). Zo wordt Nederland op een nieuwe manier in kaart gebracht. De Blue Zone Festival Score (BZF Score) laat zien in hoeverre een buurt of wijk voldoet aan een combinatie van elementen die bijdragen aan een gezonde leefomgeving. De zes hoofdthema’s, afkomstig uit de bestaande theorie, zijn:

• Sociale interactie
• Gezonde voeding
• Beweging
• Natuur
• Gastvrijheid
• Zingeving

De BZF Score geeft daarmee inzicht in wat er kan worden verbeterd om een nog gezondere leefomgeving te realiseren. Tijdens het festival wordt de 1.0-versie van de Blue Zone Festival Score gepresenteerd met een eerste inzicht in de leefomgeving van Amersfoort. Vervolgens wordt gewerkt aan verdere verfijning en detaillering van de ranglijst voor heel Nederland, gevisualiseerd in hexagonen met een diameter van 350 meter voor een goed inzicht in een buurt. Niet alleen interessante kost voor lokale bewoners en bestuurders, maar ook voor (zorg)verzekeraars, projectontwikkelaars en makelaars.

Zorginfarct

Het is de voorzitter van de Blue Zone Festival Foundation, Alex Sievers, die uitlegt waar het in de kern om gaat. “Het thema ‘Blue Zone’ gaat over een woonomgeving waar je gezonder oud kunt worden. Het vormgeven van een gezonder en gelukkiger leven speelt al vanaf je geboorte. Nu we echter kampen met een zorginfarct en we die urgentie sterk voelen, wordt de vraag naar een gezonde leefomgeving verhevigd. Daarbij spelen globalisering en individualisering ook belangrijke rollen. Of neem depressie: je schrikt van de gegroeide percentages van mensen die zich meer of minder depressief voelen. Ook obesitas groeit als kool, letterlijk en figuurlijk, evenals de eenzaamheid onder ouderen én jongeren.”

“In onze drive om dingen goed te doen”, vervolgt Sievers, “vergeten we kennelijk wat en doen we misschien net niet de goede dingen. Waarschijnlijk omdat geld steeds weer de leidraad is. We baseren alles op direct gewin. Het zou echter zo fijn zijn als we met elkaar een structuur vinden, waarin we gewin in een bredere context zien. En met het oog op preventie anders kijken naar organisatie en financiering. In dat kader is het belangrijk inzichtelijk te maken waar het goed en waar het slecht gaat. Samen met Springco Urban Analytics hebben we daarom de Blue Zone Festival Score ontwikkeld.”

Zingeving

Met Gert Jan Hagen (directeur Springco) duiken we dieper in de variabelen, waarop de BZF Score is gebaseerd. De 6 verschillende hoofdthema’s zijn uitgewerkt in ruim 25 variabelen. Daar horen relevante, openbaar verkrijgbare data bij, waar Springco vervolgens statistische analyses op loslaat. “Neem zingeving”, begint Hagen. “Dat kun je relateren aan arbeid, vrijetijdsbesteding, sport, maar ook aan vrijwilligerswerk en aanwezige voorzieningen. En als we het thema sociale interactie beoordelen, kijken we naar ontmoetingsplekken, speelvoorzieningen en parkjes, maar ook naar beweegvriendelijkheid zodat meer mensen elkaar onderweg kunnen tegenkomen.”

“Per hoofdthema hebben we de verschillende variabelen bij elkaar gebracht en de onderlinge samenhang getoetst. De ene variabele weegt zwaarder dan andere, maar de BZF Score moet wel een wetenschappelijke basis hebben. Voor volgende versies gaan we de variabelen en het gewicht ervan verder verfijnen. Daarbij is het bijvoorbeeld denkbaar dat voor het thema zingeving, als gevolg van verschillende maatschappelijke en technologische trends zoals AI, ‘het hebben van werk’ minder belangrijk wordt. Verder gaan we ook, via grootschalig representatief onderzoek, de mening peilen van burgers over hun gezondheid, levenskwaliteit en hoe die door hun leefomgeving worden beïnvloed.”

Levensverwachting

“Als Blue Zone in de media wordt genoemd, is ouderdom van lokale bewoners steevast een van de belangrijkste kwesties. Dat wordt bevestigd in ons onderzoek. De BZF-score hangt positief samen met de levensverwachting en laat zien aan welke knoppen je op buurtniveau moet draaien om bij te dragen aan een betere woon- en leefomgeving.”

De 1.0-versie van de BZF Score is nu een eerste uitwerking op basis van bestaande gevalideerde data, stelt Sievers. “Dit leert ons veel over de verschillende onderdelen van de BZF-score, maar we zijn ons ervan bewust dat er nog wel meer vragen te beantwoorden zijn. Zo zijn we ook geïnteresseerd in een thema als noaberschap. In hoeverre gaat dat over zingeving of misschien ook wel over sociale interactie en wederkerigheid? Daarover hebben we nu nog geen data, maar dat zal zeker in een volgende versie aan de orde komen.”

“Het inkomen is geen aparte variabele in de BZF Score”, vervolgt Hagen. “Er is weliswaar een duidelijke correlatie tussen inkomen en gezondheid, want mensen met een hoger inkomen leven langer, maar een hoog inkomen zorgt niet per se dat mensen langer leven. Het faciliteert hen wel om te wonen in schonere gebieden en om betere voeding te kopen. We verwachten dat in onze studie naar de BZF-score bijzondere patronen aan het licht komen. Zoals een hoog opgeleide, individualistische bevolking met een gezonde levensstijl tegenover een lager opgeleide bevolking met een ongezondere levensstijl en sterke gemeenschapszin. Al die factoren spelen een rol in de BZF Score, maar wat is nou beter?”

Bloeizones

Internationaal worden er vaak vijf regio’s als Blue Zone bestempeld, maar de BZF Score pikt daar niet direct facetten uit, zoals een bepaalde voeding die in een bepaalde Blue Zone populair is, zegt Sievers. Er is wel lering getrokken uit de literatuur erover en daarbij valt het Hagen op dat het vooral gaat over geïsoleerde plekken, met minder stressfactoren en ver verwijderd van de mondiale samenleving en steden. Denk aan de Waddeneilanden of Friesland. Sievers: “In die provincie wordt heel hard gewerkt aan Bloeizones, waarbij men ook sterk inzet op sociale interactie. En zo is men op meerdere plekken in ons land bezig. Kijk maar naar onze awards voor ruimtelijke ontwikkeling en voor maatschappelijke interactie. Die brengen allerlei interessante, spannende en mooie voorbeelden naar voren.”

De BZF Score is ook interessant voor maatschappelijke partijen die gerelateerd zijn aan een gezonde leefomgeving. De weging van variabelen biedt, in het kader van preventie, veel inzichten voor verbetering. Ook kan er zomaar een impact ontstaan op huizenprijzen. Sievers tot slot: “De lancering op het Blue Zone Festival is niet alleen bedoeld voor partijen die dit nu al belangrijk vinden, zoals zorgverzekeraars, het RIVM, een GGD of een universiteit. De ranglijst is er in eerste instantie voor professionals én burgers. Als aansporing om hun leefomgeving te verbeteren en zo een jaar later hoger op de lijst te staan.”

Bron: Blue Zone Festival
Tekst: Ysbrand Visser
Beeld: Amersfoort (Shutterstock)