Kwaliteitstool voor echt goede groene schoolpleinen

woensdag 13 december 2023

Foto: Shutterstock

De Groene Schoolpleinen Evaluatie Tool (GSET) helpt bij het inrichten van echt goede groene schoolpleinen.

Schoolpleinen in Nederland worden steeds groener. Waren tot een paar jaar terug 80 procent van de pleinen ‘grijs en fantasieloos', dat geldt nu nog voor 60 procent. Het gaat de goede kant op én er is nog heel veel te winnen. Maar wanneer doe je het nu goed? Daarmee helpt de Groene Schoolpleinen Evaluatie Tool (GSET), ontwikkeld door een breed consortium van organisaties onder leiding van de Vrije Universiteit Amsterdam. Jolanda Maas, onderzoeker aan de VU Amsterdam vertelt er meer over.

Waar moet een groen schoolplein voldoen om de speel-, leer- en natuurwaarde en daarmee de gezonde ontwikkeling van kinderen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid optimaal te stimuleren? Een grote maar concrete vraag waarover een brede groep aan mensen vanuit verschillende organisaties zich de afgelopen tijd heeft gebogen. Nicole van den Bogerd van de Vrije Universiteit Amsterdam leidde het onderzoek dat uiteindelijk heeft geleid tot de ontwikkeling van een kwaliteitstool die antwoord geeft op de genoemde vraag.  “Die brede groep aan experts die betrokken is bij het project geeft aan dat de ambities van deze tool hoog zijn”, stelt Maas. “De boodschap is dat wanneer je een groen schoolplein wil, je deze tool kunt gebruiken om te komen tot een zo goed mogelijk groen schoolplein” Er zijn ook andere kennisdocumenten over het realiseren van groene schoolpleinen. “Die zitten vaak meer op het proces”, denkt Maas. “De tool die wij hebben ontwikkeld bestaat nog niet. Die gaat echt over hoe je een groen schoolplein inricht. Nog te vaak zie ik kunstgrasveldjes of houten speeltoestellen. Dat kan in sommige gevallen leuk zijn, maar dat is niet echt onderdeel van een goed groen schoolplein. Een goed groen schoolplein heeft levende natuur, eetbaar groen, prikkelt de zintuigen en daar kan je je eigen spel creëren.”

Score

Hoewel de inrichting van een schoolplein een best ingewikkeld proces kan zijn, is de tool door iedereen te gebruiken, ook voor niet professionals. “De tool bestaat onder meer uit een formulier met vragen over verschillende aspecten. Hoe groot is het percentage groen op het schoolplein, zijn er verstopplekken, dat soort dingen. Uiteindelijk rolt er een score uit. De vraagstelling in het formulier geeft je meteen een idee wat je zou kunnen doen om die score te verhogen.”

Veelzijdiger spelen en betere concentratie

Een gedetailleerd advies volgt er dus niet direct uit de tool, dat is de volgende stap. Maas: “In dit stadium creëert de tool vooral bewustwording. Je komt te weten waarvoor een groen schoolplein nuttig kan zijn. De positieve effecten ervan zijn nog te weinig bekend, ik zie dat ook in mijn eigen omgeving. Uit onderzoek blijkt onder andere dat kinderen gaan er veelzijdiger van spelen, kunnen zich beter concentreren, hebben een betere band met vriendjes en vriendinnetjes en meisjes bewegen meer op groene schoolpleinen. Bovendien is aangetoond dat wanneer kinderen op jonge leeftijd rijke natuurervaringen opdoen, ze op latere leeftijd ook meer zorg dragen voor een groene omgeving.” Met andere woorden: wie op de basisschool altijd op een versteend schoolplein speelt, zal later minder geneigd zijn een groene tuin aan te leggen.

Buiten lesgeven

Zijn er nadelen te noemen van groene schoolpleinen? “Soms zijn ze gevoeliger voor vandalisme. Je zult dus de buurt er goed bij moeten betrekken. En oudere jeugd erop aanspreken als ze ’s avonds rotzooi zouden achterlaten. Verder worden kinderen natuurlijk wat viezer en komt er meer vuil de school in. En uiteraard kost een groen schoolplein meer onderhoud. Het is dan ook een goed idee om het schoolplein zo veel mogelijk te benutten door er ook programmering aan te koppelen. Als je de kinderen er alleen in de pauzes, maximaal een uurtje per dag, op laat spelen is het zonde. Het is veel beter als de docenten ook naar buiten gaan. Op Hogeschool Leiden is hiervoor inmiddels de Outdoor Living & Learning Academy opgericht. Uiteindelijk zou buiten lesgeven ook op de Pabo onderdeel moeten worden van het programma.”

Middelbare scholen

De kwaliteitstool van het onderzoeksteam richt zich met name op schoolpleinen van basisscholen, voor het voortgezet onderwijs is nog niet zo veel kennis beschikbaar, weet Maas. “Daar is ook zeker veel te doen, schoolpleinen bij middelbare scholen zijn minstens net zo grijs, zo niet grijzer. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het effect daarvan op leerlingen. Het spelen wordt op de middelbare school minder belangrijk, het sociale aspect juist meer. Het is hoe dan ook een interessante doelgroep, die veel met stress te maken heeft. Ze hebben echter andere dingen nodig dan jongere kinderen, de kwaliteitstool zou ik daarom niet direct hiervoor gebruiken.”

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

‘Misvatting dat economie en ecologie tegenpolen zijn’

30 nov om 07:30 uur

Jannemarie de Jonge hoeft zich deze maanden niet te vervelen. Sinds het voorjaar van 2024 is ze de nieuwe…

Lees verder
descriptionArtikel

"Natuurinclusief bouwen is veel meer dan wat nestkasten inbouwen"

26 nov om 07:30 uur

Gijs Meijer van Sweco adviseert in zijn rol als adviseur en natuurinclusief ontwerp dagelijks over…

Lees verder
flash_onNieuws

Biind 5 van 2024 over de natuurinclusieve leefomgeving

25 nov om 11:49 uur

De laatste editie van Biind van 2024 is verschenen. Het digitale magazine staat in het teken van de…

Lees verder
descriptionArtikel

Bomen basis van klimaatadaptieve en energievriendelijke stad

31 okt om 07:30 uur

Volgens Joris Voeten vormen bomen de basis voor een natuurinclusief, klimaatadaptief en energievriendelijk…

Lees verder
descriptionArtikel

Publicatie: De Natuur van onze Steden

16 okt om 12:19 uur

Wetenschapper Nadina Galle publiceert een hoopvol boek dat technologie en natuur samenbrengt om onze grootste…

Lees verder
descriptionArtikel

Realistische integrale groennorm onderwerp van debat Tweede Kamer

10 sep om 12:30 uur

Veel organisaties en belanghebbenden uit de bouwsector doen een oproep aan de politiek om een realistische…

Lees verder
descriptionArtikel

8 lessen voor meer natuur in de stad

4 sep om 07:30 uur

In de recente KAN Café-bijeenkomst besprak ecoloog Robbert Snep van Wageningen Universiteit & Research…

Lees verder
flash_onNieuws

Inspiratiemagazine over natuurinclusieve leefomgeving verschenen

30 jul om 10:24 uur

Onlangs verscheen het nieuwe Inspiratiemagazine over de natuurinclusieve leefomgeving. Het magazine, met het…

Lees verder