De kansen en uitdagingen van de energietransitie
“Fossiele brandstoffen zijn eindig. We kunnen van alles ophalen, maar dat moeten we niet meer willen”, vat Frank van Neer bondig de urgentie van de energietransitie samen. Net als Jitte Jan de Vries is hij als expert op het gebied van energietransitie, CO²-reductie en ondergrondse infrastructuur werkzaam bij Kragten. Ze geven organisaties advies over hoe stappen gezet kunnen worden in de overgang naar duurzame energiebronnen, maar ook over hoe het energieverbruik drastisch verminderd kan worden. Van Neer: “Het begint met kijken naar hoe je je eigen processen zo kunt aanpassen dat je minder energie verbruikt, zonder dat je daar enige innovatie voor nodig hebt. Ik geef altijd het voorbeeld van die oude koelkast in de schuur. Door die te vervangen door een zuiniger exemplaar bespaar je op jaarbasis al heel veel. Dat geldt ook voor de industrie. Kijk bijvoorbeeld naar hoe je CO² kunt afvangen en de warmte kunt gebruiken voor andere processen. Wij beginnen daarom altijd met een energieanalyse van de processen om te bepalen hoe we daarop kunnen besparen.”
Drie kwartier douchen
Deels kan energie bespaard worden door gedragsverandering. Van Neer neemt zijn eigen dochter als voorbeeld. “Zij was gewend dat alles gratis is en stond rustig drie kwartier onder de douche. Nu hebben we een warmtepompboiler en kan dat niet meer en komt ze erachter dat warm water niet vanzelfsprekend is. Dus ja, voor een heel groot deel is dat gedrag. Energie is niet gratis, zeker nu niet meer.” De Vries vult aan: “Door de inflatie komt er meer bewustzijn. We zien dat werkgevers hun personeel stimuleren om de verwarming een tandje lager te zetten. De prijsprikkel blijkt sterker dan de wens om te verduurzamen.”
“Het maakt ons werk wel eenvoudiger”, vindt Van Neer. “Organisaties slaan steil achterover van hun energierekening. Besparen? Ja, graag!” Bedrijven en overheden willen het liefst weten wat het laaghangende fruit is waarmee je grote stappen kunt zetten. We waren laatst bij een klant die werkt met een hele grote oven. Om deze oven elektrisch te maken is onbetaalbaar. We adviseren dan ook om te beginnen met kleine stappen. Daarmee zul je niet meteen 50 procent duurzame energie opwekken. Maar je begint vanuit de kleinschaligheid, omdat anders je investeringen te hoog zijn.”
Na het plukken van laaghangend fruit door processen en menselijk gedrag aan te passen komt de echte energietransitie om de hoek kijken: het omzetten van het gebruik van fossiele energiebronnen naar duurzame energiebronnen als elektriciteit, waterstof en geothermie. “De vraag is onder meer hoe dat past in de omgeving”, stelt Van Neer.
Obstakels voor de energietransitie
De Vries en Van Neer zien de complexe regelgeving als een van de grootste obstakels voor de energietransitie. De wil is er, de techniek ook. Toch lukt het niet altijd om duurzame processen in te richten. Een logistieke loods die zonnepanelen wil installeren, om vervolgens zonne-energie om te zetten naar waterstof, is voor de wet een leverancier van energie. En daar zitten allerlei haken en ogen aan, ondanks dat de energie voor eigen gebruik is. Tegelijkertijd krijgt het bedrijf geen aansluiting op het bestaande net, omdat het vol is. Van Neer: “Wet- en regelgeving houdt de transitie op dat moment tegen. Ik denk niet dat de Omgevingswet hierbij gaat helpen. Ik vind dat de vrijheid voor het lokale gezag moet toenemen. Als je kunt aantonen dat je iets veilig maakt, moet dat voldoende zijn. Helaas zijn mensen met verstand van zaken dun gezaaid. Dat is een tweede uitdaging, het gebrek aan kennis bij de overheid.”
Elektriciteitsnet vol. Probleem?
In het voorbeeld van de logistieke loods kwam het al even aan bod: de capaciteit van het elektriciteitsnet. Doordat de economie blijft groeien én de energietransitie versnelt, neemt de vraag naar stroom toe. Zelfs zo veel dat het elektriciteitsnet vol raakt. Nieuwe bedrijven krijgen niet altijd een aansluiting. Een groot probleem? Dat valt mee, als je het aan Van Neer vraagt. “Het ligt eraan hoe je ernaar kijkt. Het maximaal aantal aansluitingen is gebaseerd op piekbelasting. Neem een camping. Daar gaat tussen 17 en 19 uur iedereen koken, douchen en de afwas doen. Als je die piek zou afvlakken heb je genoeg capaciteit.” De parallel valt te trekken met de files in ochtend- en avondspits. Is nieuw asfalt hier de oplossing voor of zou gedragsverandering in de vorm van thuiswerken en spitsmijden beter zijn? En hoe vertaalt zich dat dan naar de energietransitie? De oplossing zit volgens Van Neer in de opslag van energie. “Je wil energie in de nachturen kunnen opslaan in accu’s en die gedurende de dag leegtrekken. Daarnaast kan je ook hier door gedragsverandering een hoop bereiken. Bijvoorbeeld door warmtepompen bij bedrijven na 17 uur niet meer aan te laten staan.”
Drukte onder de grond
Zowel Van Neer als De Vries zijn expert op het gebied van ondergrondse infrastructuur. Nederland is een van drukste landen ter wereld met kabels en leidingen onder het maaiveld. Momenteel wordt energie centraal opgewekt en vervoerd naar de locaties waar het nodig is. “Het komende decennium zullen we meer decentraal gaan opwekken. Maar juist daar is het netwerk te zwak en ligt er een grote vervangingsopgave. Bovendien wordt er heel veel gebouwd. Voor klimaatadaptatie hebben we ondergrondse waterbergingen nodig en we voegen meer groen toe dat ook ruimte onder de grond nodig heeft. Vooral in grotere steden schuurt dat enorm.” De Vries vult aan: “We zitten pas aan het begin van de energietransitie. Waarschijnlijk gaat het gewoon niet passen. Gas, water, elektra, het riool en in de nabije toekomst warmtenetten een plek geven wordt de komende jaren een grote uitdaging. We zullen alternatieven moeten bedenken, gelukkig hebben we daar genoeg slimme mensen voor. Ik verwacht dat we uiteindelijk veel meer energie decentraal gaan opwekken, op wijkniveau. Elke buurt z’n eigen windmolentje of andere energiebronnen. Ook dit hangt af van de ontwikkeling van regelgeving. Je krijgt bijvoorbeeld vragen over wie er verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud. En wat er gebeurt als zo’n windmolen kapot gaat. Omdat het kennisniveau bij gemeenten laag is, wordt het lastig om de bewoners goed te adviseren hierover.”
Maatwerk
Van Neer en de Vries zijn ervan overtuigd dat kleine stappen nodig zijn om de energietransisitie te doen slagen. Net als verduurzamen thuis, dat doe je ook in stapjes en dit geldt ook voor kleine en grote organisaties. Tussen mensen en ook organisaties bestaan verschillen en dat lijdt niet tot een eenduidige aanpak, maar dat vraagt om maatwerk. Samen moeten realistische doelen worden gesteld waarbij techniek en menselijk gedrag samen komen!
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Gemeente Enschede toegetreden tot Europese denktank voor waterbewuste steden
13 dec om 15:52 uurDe Europese Commissie heeft onlangs de gemeente Enschede gekozen om toe te treden tot het partnerschap Water…
Dordrecht Sportgemeente van het Jaar 2024, ook prijs voor Maastricht
3 okt om 17:37 uurTijdens het jubileumcongres van Vereniging Sport en Gemeenten in ’s-Hertogenbosch werd Dordrecht afgelopen week…
10 maatregelen voor schoon en voldoende water
24 sep om 12:09 uurDe Maatschappelijke Watercoalitie overhandigt op 24 september het Watermanifest als petitie aan de Tweede Kamer…
Amsterdam enige Nederlandse stad in top 20 Smart City Index 2024
4 sep om 10:04 uurZürich, Oslo en Canberra voeren de Smart City Index 2024 aan. Amsterdam zakt van 15 naar 18 en is de enige…
Handreiking voor opstellen warmteprogramma
2 aug om 15:38 uurAlle gemeenten leggen uiterlijk eind 2026 in een warmteprogramma vast welke wijken, buurten en dorpskernen voor…
Toekomstbestendig kantorenpark Rijnsweerd Utrecht
12 jul om 12:26 uurKantorenpark Rijnsweerd wil zich ontwikkelen tot een park waar óók gewerkt kan worden. Waar werk onderdeel…
Nationaal Dashboard Biodiversiteit biedt blik op de staat Nederlandse natuur
30 mei om 19:16 uurEen consortium van natuurorganisaties heeft vorige week op de Internationale Dag van de Biodiversiteit het…
Kijk verder dan ‘de perfecte parkeergarage’
30 mei om 08:00 uur“Kijk verder dan de vraag uit Den Haag naar meer woningen”, stelt Noortje Jansen van Continental Car Parks. “Je…
Mag ik vragen of er voorbeelden zijn of in onderzoek .Onze wijk 7500 pers. 3750 huizen zo’n 30 jaar geleden gebouwd. Veel koopwoningen 1/5 appartementen, er liggen al wat zonnepanelen maar kan nog veel meer en veel huizen kunnen er nog bijleggen. De ligging is niet ver van een industrieterrein. De transitie we denken dat individuele oplossingen het meest voor de hand liggen. De wijk zal zeker op de schop moeten voor verzwaring van het elektriciteitsnet. De vraag onze wijk één groot zonnepark eigen coöperatie, leveren aan appartementen, resterende elektriciteit naar het industrieterrein om via elektrolyse in de winter waterstof terug te krijgen om de woningen te verwarmen een lokale oplossing, die later ingepast kan worden te integreren. Maar ook een maatschappelijke aanjager te kunnen functioneren, collectieve aanpak gaan voor groenere oplossingen zoals de Nederlandse zonnepanelen recyclebaar geen lood en Pfas enzovoort. We zoeken ook naar manieren om energietransitie dichterbij de jongeren en senioren te brengen, het bewustwordingsproces moet ook leuker. Veel en goede communicatie is zeer belangrijk maar heel moeilijk. We vernemen graag van u/jullie we weten dat het lastig is maar lastig kan ook.
Met een Hoffelijke groet, namens de werkgroep Energietransitie de Bergse Plaat.
Tom Cats
Aalscholver 46
4617 KA Bergen op Zoom
06 - 28476316
apmcats@gmail.com / tom.cats@bergenopzoom.vvd.nl
www.toegankelijkbergenopzoom.nl / knarrenhofbergenopzoom@gmail.com
Ingediend door Tom Cats (niet geregistreerde gebruiker) op do, 21/12/2023 - 21:51
Reactie toevoegen