KAN presenteert onderzoek ‘Leren van natuurrijke woonbuurten uit het verleden’

maandag 29 maart 2021
timer 5 min
KAN presenteert onderzoek ‘Leren van natuurrijke woonbuurten uit het verleden’

Paul Splinter

In een natuurrijke buurt wonen niet alleen mensen, maar ook dieren. Als ontwikkelaar van een natuurrijke buurt moet je dus niet alleen mensen, maar ook dieren als bewoner zien. Dat is één van de lessen van het onderzoek ‘Leren van natuurrijke woonbuurten uit het verleden’ dat is verricht in opdracht van het KAN-platform. 

Onderzoekers Maike van Stiphout (DS Landschapsarchitecten), Robbert Snep (Wageningen University & Research) en Jip Louwe Kooijmans (Vogelbescherming Nederland) trokken lessen uit ervaringen van twaalf groene projecten uit de jaren 1995 tot 2010. Zo namen zij onder meer GWL-terrein in Amsterdam, Eva Lanxmeer in Culemborg en de Kersentuin in Utrecht Leidsche Rijn onder de loep. “Nu natuurinclusief bouwen hoog op de agenda staat zijn de lessen en succesfactoren uit het verleden zeer relevant en kunnen helpen bij de opgaven die nu spelen bij nieuwbouwontwikkelingen. Op basis van het rapport hebben we voor ontwikkelaars en bouwers een handzame brochure uitgebracht met aanbevelingen”, aldus Claudia Bouwens, programmaleider van het KAN-platform.

Het werkt: meer natuurwaarde

De twaalf onderzochte buurten zijn niet per se de ‘beste’ groene buurten van Nederland. In het onderzoek is gezocht naar een spreiding qua landschap, geografie en stedenbouwkundige opzet. Het idee was, om voor alle situaties relevante lessen te leren. Ook al is dus niet naar de twaalf meest groene buurten gezocht, de natuurwaarde ligt er wel degelijk (ver) boven het landelijk gemiddelde. Een goede indicator daarvoor is het aantal broedvogels. Het blijkt dat er in de twaalf onderzochte woonbuurten significant meer worden geteld dan in andere woonbuurten. Je kunt dus concluderen dat een natuurinclusief ontwerp inderdaad bijdraagt aan de biodiversiteit van ons land. Het rapport beschrijft het ontwerp en de getroffen maatregelen dit tot dat resultaat hebben geleid.

Verbinding met de omgeving

Zorgen voor een ecologische verbinding met de omgeving, aanwezige beplanting behouden, kiezen voor inheemse vegetatie en water in de buurt vasthouden. Dat zijn de basismaatregelen die het grootste effect sorteren, zo laten de twaalf voorbeelden zien. Als die basis er eenmaal is, kan de natuurwaarde met aanvullende maatregelen verder worden vergroot. Tot die tweede groep behoren het aanbrengen van nestkasten en neststenen, het beperken van verhardingen, de aanplant van gemengde hagen en het realiseren van begroeide gevels en daken.

Financieel maakt het niets uit

Het is een misverstand dat natuurlijk beheer altijd duurder zou zijn dan regulier beheer. Als het ontwerp goed is, blijken de kosten nagenoeg gelijk te zijn. In de onderzochte buurten is het beheer altijd gericht op een natuurlijke omgeving en minder op het verzorgde beeld. In sommige buurten draagt de gemeente het beheer van openbare grond inclusief het budget daarvoor, over aan de bewoners. Ook dat maakt financieel weinig uit.

Immaterieel zijn er grote voordelen

Immaterieel zijn er wel duidelijke verschillen. In de twaalf buurten is niet alleen meer natuur aanwezig; de buurten zijn ook klimaatbestendiger, met minder kans op wateroverlast of droogte. Ook is er minder onderhoud nodig aan terreinverharding en riolering, omdat er minder van is. Nog een resultaat: de onderzochte buurten kennen meer sociale cohesie. Natuur weeft banden. Bezoekers worden op straat begroet en als er iets is, wordt dat eerst in de buurt opgelost.

Leg basis in initiatieffase

Het onderzoek heeft een groot aantal leerpunten opgeleverd die van waarde zijn voor ontwikkelaars, bouwbedrijven, (landschaps)architecten, gemeenten en verenigingen van eigenaren. Een belangrijke eyeopener is dat de basis voor een natuurinclusieve woonbuurt al in de initiatieffase van een project wordt gelegd. De twaalf woonbuurten laten zien dat niet alleen mensen als klant worden gezien, maar ook insecten, vogels en kleine zoogdieren. Ook zij wonen straks in deze buurt.

Werken vanuit samenhang

Ook voor ontwerp, uitvoering, beheer en de communicatie met bewoners heeft het onderzoek leerpunten opgeleverd. Zo laten de twaalf buurten zien hoe belangrijk het is om bestaande natuurwaarden en landschapselementen te behouden en om te zoeken naar een ruimtelijke variatie in maat, schaal en structuur. Tijdens de uitvoering is het belangrijk dat alle partijen op één lijn zitten en dat iedereen snapt waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Ook de bewoners moeten daarbij worden betrokken. De natuur is een samenhangend systeem waarin grond, water, beplantingen en dierlijk leven een harmonie vormen. Het is belangrijk dat alle partijen die van ontwerp tot en met beheer met de buurt te maken hebben, die samenhang snappen.

Rapport + handzame brochure natuurrijke buurten

Het onderzoek ‘Leren van natuurrijke woonbuurten uit het verleden’ is een initiatief van de DuurzaamDoor-participatietafel Biodiversiteit (natuurinclusief bouwen) en het KAN platform. KAN staat voor Klimaatadaptief bouwen met de natuur, een platform waar projectontwikkelaars, bouwers en gemeenten kennis en praktijkervaring delen.

Naast het rapport heeft KAN de handzame brochure ‘Natuurrijke woonbuurten – leren van ervaringen’ uitgebracht, met aanbevelingen voor projectontwikkelaars en bouwers.


Op het Online Verbindingsfestival Gezonde Stad presenteren Paul Splinter, Jip Louwe Kooijmans en Jelle de Jong het rapport. Je hoort alles over de onderzoeksresultaten, analyses, feiten en meer. Haal hier je ticket!

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

flash_onNieuws

Waterschappen steunen Agenda Natuurinclusief 2.0

28 mrt om 08:11 uur

Waterschappen staan volledig achter de Agenda Natuurinclusief 2.0. Dit initiatief streeft naar een evenwicht…

Lees verder
descriptionArtikel

Nieuwe KPI’s voor biodiversiteit in de openbare ruimte

12 mrt om 16:49 uur

In steden en op het platteland staat de natuur onder druk. De populaties van eerder veelvoorkomende soorten,…

Lees verder
flash_onNieuws

Succes in natuurinclusief bouwen bij project Parijsch in Culemborg

21 feb om 09:37 uur

Nieuwbouw werkt bevorderend voor de biodiversiteit. Dat is een conclusie die Heijmans trekt uit de eerste…

Lees verder
person_outlineBlog

Maakt een rijke biodiversiteit ons direct gezonder?

13 feb om 09:33 uur

Biodiversiteit wordt vaak gezien als iets dat met name betrekking heeft op planten en dieren. Maar een rijke…

Lees verder
flash_onNieuws

Miljardeninvestering nodig om steden aan groennormen te laten voldoen

9 feb om 17:14 uur

Er bestaat nog geen goede groennorm die we in Nederland kunnen gebruiken, een kwaliteitseis aan het groen…

Lees verder
descriptionArtikel

Groen bouwen, groen behouden

5 feb om 15:56 uur

Het aantal groene gebouwen in Nederland neemt toe. Fijn, want een groen gebouw biedt veel voordelen. Maar, het…

Lees verder
flash_onNieuws

Duurzame Woonbuurt 'Elix' Voltooid in Zeist Kerckebosch

15 jan om 14:46 uur

Het buurtschap Elix is een nieuwe woonbuurt met veertien duurzame en circulaire woningen in Zeist Kerkebosch.…

Lees verder
descriptionArtikel

Pientere Tuinen: meer dan alleen een tuinenproject

27 dec 2023

10 procent meer groene tuinen in Nederland. Dat is het belangrijkste doel van het project Pientere Tuinen.…

Lees verder