De menselijke maat terugbrengen in straatontwerp

donderdag 20 januari 2022
Een beweegvriendelijke leefomgeving begint bij onze verplaatsingen. Want hoe aantrekkelijk een plek ook wordt gemaakt om in te sporten, je moet er wel zien te komen.

In Nederland zien we vaak dat mensen ‘even snel’ de fiets pakken als ze ergens heen moeten en niet zo snel aan lopen denken om ergens te komen. Dit zien we ook terug in de statistieken, waarin het aandeel lopen lager ligt dan in veel andere Europese landen1. Niet eens de helft van onze reizen van een ½ km tot 1 km wordt te voet afgelegd, terwijl dit in 5 tot 10 minuten te lopen is2. Hoe kunnen we ons perspectief op lopen veranderen?

Rol van ontwerp openbare ruimte

De ervaring en het plezier van lopen wordt beïnvloed door hoe de straat is ontworpen. Heb je voldoende ruimte om te kunnen bewegen? Is er ook naar gekeken met hoeveel andere mensen je de ruimte deelt? Voel je je veilig? Heb je een eigen plek om te lopen of zijn er ook fietsers of auto’s waar je op moet letten? Maar wat ook belangrijk is, brengt het voetpad of de oversteekplaats je naar de plek waar je wilt zijn? Op dit laatste punt zijn kruispunten vaak een knelpunt. Niet zozeer op de klassieke verkeerskundige manier van doorstroming, maar vooral voor korte, efficiënte verplaatsingen. Want waar bij fietsers een omweg van een paar honderd meter nog wordt geaccepteerd kan bij voetgangers een omweg van tientallen meters er al toe leiden dat ze kiezen voor een andere vorm van verplaatsing. Dus waar moeten verkeerskundigen en ontwerpers van de openbare ruimte aan denken wanneer ze kruispunten ontwerpen die een actieve woonomgeving bevorderen?

Grootte van kruispunten

Met meer verkeer wordt de infrastructuur op straat ook complexer. Om opstoppingen op kruispunten en wegen te verminderen wordt gekeken naar maatregelen om de hoeveelheid verkeer dat een kruispunt kan verwerken te vergroten. Opties hierbij zijn het fysiek vergroten van de kruispunten door het aanleggen van meer rijbanen en het scheiden van verkeersstromen, verkeerslichtregelinstallaties of het ombouwen naar rotondes. Deze maatregelen leiden tot grote omloopafstanden en langere wachttijden waardoor dit het lopen minder aantrekkelijk maakt. Het is de vraag in hoeverre we mee moeten gaan in het creëren van meer ruimte voor verkeer als dit ten koste gaat van het gebruiksgemak en de leefbaarheid van de mens.

Directheid

Voor de veiligheid van kwetsbare verkeersdeelnemers zoals fietsers en voetgangers, ontwerpen verkeerskundigen op kruispunten met grotere snelheidsverschillen vaak buffers. Daardoor is er voldoende afstand voor een auto om tot stilstand te komen en vergroot het de zichtbaarheid van fietsers en voetgangers. Maar deze buffers zorgen er ook voor dat fietsers en voetgangers een stukje om moeten rijden of lopen om het kruispunt over te steken. En daardoor ontstaan er de zogenaamde ‘olifantenpaadjes’ in de grasbermen. Om lopen voor meer mensen vanzelfsprekend te maken moet door verkeerskundigen dus niet alleen worden gekeken naar veiligheid maar ook naar directheid en wenslijnen voor voetgangers.

Gemak

Als voetganger verplaats je je langzaam, maar zoek je overal de kortste route om bij je bestemming te komen. Daarbij wil je niet eindeloos stilstaan bij een verkeerslicht of omlopen naar de andere kant van het kruispunt om over te kunnen steken. De voetganger vraagt om een andere manier van ontwerpen. 

Afbeelding 1 Mobycon
Afbeelding: verschil tussen wenslijn en looproute van voetgangers bij een kruispunt met buffers (Eigen afbeelding)

Ontwerpen met een menselijke maat

Bij het inrichten van de openbare ruimte, met name bij het netwerk van straten, is het voor verkeerskundigen en ontwerpers van de openbare ruimte van belang dat de menselijke maat niet wordt vergeten. Een omgeving die beantwoordt aan de menselijke maat en is ontworpen om lopen aan te moedigen, is een omgeving die de lichamelijke gezondheid van alle leeftijden bevordert!
 


1Bron: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM, 2019). Loopfeiten.
 2Bron: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM, 2019). Loopfeiten.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

flash_onNieuws

Pumptracks stimuleren beweging en gezondheid onder Gelderse jongeren

17 mei om 13:55 uur

Pumptracks bevorderen de beweging en gezondheid van jongeren in verschillende Gelderse gemeenten. Dit blijkt…

Lees verder
flash_onNieuws

20 procent kleuters heeft zorgwekkende motorische ontwikkeling

16 mei om 08:00 uur

Bijna één op de vijf kleuters vertoont een zorgwekkende motorische ontwikkeling, zo blijkt uit een recente,…

Lees verder
descriptionArtikel

Data als basis voor voetgangersbeleid

8 mei om 08:00 uur

Steeds meer gemeenten zien het belang van de voetganger. In het STOMP-model staat-ie dan ook op de eerste plek…

Lees verder
flash_onNieuws

Nederlanders met mentale problemen sporten en bewegen minder

4 apr om 13:22 uur

Sporten en bewegen is voor mensen die mentaal niet lekker in hun vel zitten lastiger dan voor mensen die…

Lees verder
flash_onNieuws

Verbreding Vakbeurs Sportaccommodaties

23 feb om 10:03 uur

Sporten gebeurde vroeger vooral in georganiseerd verband, op een sportpark of in een zaal. Echter fungeert de…

Lees verder
flash_onNieuws

Meer aandacht voor sport en preventie in lokale sportakkoorden

7 feb om 14:15 uur

Bij de herijking van de lokale sportakkoorden is meer aandacht voor sport en preventie aangebracht. Ook de…

Lees verder
flash_onNieuws

Gratis sportaanbod brengt kwart niet-sporters in beweging

30 jan om 08:57 uur

Te hoge sportkosten weerhouden 40 procent van de Nederlanders ervan om regelmatig te sporten. Wanneer sporten…

Lees verder
flash_onNieuws

Juridische sturingsinstrumenten voor een loopvriendelijke omgeving

22 jan om 09:50 uur

De Omgevingswet biedt gemeenten juridische instrumenten om een openbare ruimte loopvriendelijk te maken én te…

Lees verder